NATO: POWRÓT INICJATYWY

Jesienią 2018 roku podczas wizyty w kwaterze głównej w Brukseli zapytałem urzędników Sojuszu Północnoatlantyckiego o termin powstania i wdrożenia nowej Koncepcji Strategicznej NATO. Czteroletni postdwubiegunowy system bezpieczeństwa międzynarodowego został faktycznie zniszczony: w Europie toczyła się wojna i abstrakcyjny terroryzm nie był głównym zagrożeniem, nie mówiąc już o tym, że agresywna neoimperialna rosja nie mogła być „strategicznym partnerem”. w jakikolwiek sposób. W odpowiedzi powiedziano, że prace w tym kierunku trwają, ale jak dotąd nie ma pełnego konsensusu między państwami członkowskimi. Taki stan rzeczy był wyraźną ilustracją głębokiego kryzysu NATO, który w rzeczywistości skutkował niemożnością przejęcia kontroli nad niebezpiecznymi procesami na kontynencie. Co najgorsze, Sojusz utracił swoją strategiczną wizję i inicjatywę jako zasadniczy instrument bezpieczeństwa regionalnego i globalnego.

Teraz widzimy, że NATO wreszcie zaczęło nabierać tradycyjnych cech lidera w sferze bezpieczeństwa, o czym świadczy szczyt, który odbył się 28-30 czerwca w Madrycie. Nowa Koncepcja Strategiczna bardziej adekwatnie odpowiada realiom współczesnego świata, co obrazuje lista głównych zagrożeń i wyzwań stojących przed Sojuszem w przyszłości. Rosja jest w nim uznana za „najważniejsze i bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa sojuszników oraz dla pokoju i stabilności w przestrzeni euroatlantyckiej”. Chiny ogłaszane są jednym z najważniejszych wyzwań. Różnica między nimi, jak słusznie zauważył jeden z obserwatorów, polega na tym, że będą negocjacje z Pekinem, ale nie z obecnym reżimem kremla. Innym dowodem znaczenia i strategicznego znaczenia szczytu była nieobserwowana od dawna ekspansja Sojuszu kosztem dotychczas neutralnych Szwecji i Finlandii.

Głównym tłem szczytu była oczywiście wojna rosyjsko-ukraińska. Państwa członkowskie musiały decydować nie tylko o pomocy Ukrainie w odpieraniu agresji, ale także o jej miejscu i znaczeniu w szerszym kontekście strategicznym. Sojusz zgodził się, że Ukraina nie może przegrać wojny i udzieli Ukraińcom w tym celu różnorodnej pomocy wojskowej, politycznej i gospodarczej. W Koncepcji Strategicznej stwierdza się również, że „silna niepodległa Ukraina jest niezbędna dla stabilności przestrzeni euroatlantyckiej”. Jednocześnie dokumenty szczytu nie odnotowywały dalszego postępu Ukrainy na drodze do członkostwa w NATO, a jedynie powtarzały „otwarte drzwi”.

Główny wniosek z ostatnich wydarzeń jest taki, że NATO zwraca inicjatywę głównego projektanta i budowniczego międzynarodowego systemu bezpieczeństwa pierwszej połowy XXI wieku. Wszyscy na tym korzystają: Sojusz potwierdza swoje znaczenie i znaczenie; Chiny otrzymują potężną zachętę do poszukiwania strategicznych porozumień z Zachodem. Nawet rosja ma premie w postaci zimnego prysznica, który wraz z wysiłkami Ukraińskich sił zbrojnych może przywrócić jej klasę rządzącą do rzeczywistości. Wreszcie Ukraina potwierdziła obecność wiarygodnych partnerów i sojuszników oraz daremność prób stania się częścią cywilizacji zachodniej.

Prof. Serhij Feduniak, doktor habilitowany nauk politycznych, profesor na Wydziale Stosunków Międzynarodowych Czerniowieckiego Uniwersytetu Narodowego im. Jurija Fedkowycza w Czerniowcach (Ukraina), dyrektor ds. projektów strategicznych Centrum Narracji Politycznych Demokracji w Czerniowcach (Ukraina).